آیا حیوانات احساسات دارند یا خیر؟
این سؤال رفتارگرایان و اندیشمندان حیوانات را قرن هاست که بهت زده کرده است.
اسب شما همیشه از دیدن شما در طویله خوشحال می شود، شروع به شیهه کشیدن می کند و اغلب وقتی شما او را صدا کنید از کنار هم بازی هایش چهار نعل به سمت شما(به دروازه حصار) می آید.
اگر چه با این کار اسبتان،که مشتاقانه به سمت شما می آید شما احساس خوبی می کنید ، اما این سؤال مکررا به ذهن شما خطور می کند که : آیا او واقعا به من احساساتی دارد یا حضور مشتاقانه اسب من فقط به دلیل همه آن هویج های حلقه حلقه مجانی است که به او می دهم؟!
سؤالی با عنوان اینکه آیا حیوانات احساسات دارند یا خیر، رفتارگرایان و اندیشمندان حیوانات را قرن هاست که بهت زده کرده است. فیلسوفی به نام رنه دسکارتس استدلال کرده که بدلیل آنکه عواطف حیوانات را نمی توان اثبات کرد،بنابراین باید آنها را به عنوان ماشین هایی در نظر گرفت که ماشین وار یا مکانیکی رفتار می کنند.
چند قرن پس از آن جرج جان رومنز(دانشجوی دانشگاه چارلز داروین)”دانش تزریقی” را استدلال کرد،به بیانی ساده تر، این استدلال می گوید که شما می توانید با توجه به مشاهده رفتار و عملکرد های یک شخص در شرایط بخصوص و البته با دانستن این موضوع که دیگران در همان شرایط چه احساسات و اعمالی از خود بروز می دهند ، ذهن شخص مذکور را بخوانید.
به عنوان مثال، اگه یک حیوان در شرایط خطرناک ترس را تجربه کند و یک رفتارقاطعانه را از ترس او نتیجه گیری کنید، شما فرض می کنید که حیوانی دیگر نیز در این شرایط رفتاری مشابه نشان خواهد داد ،توقع شما در این شرایط ترسیدن حیوان است.
این مباحث این روزها نیز ادامه دارد. علم شناخت رفتار دیگر یک علم درونی(ذهنی) نیست، و در مورد مطالعه بر روی حیوانات، دانشمندان باید مشاهده کنند، کمیت و کیفیت مشخص کنند و جنبه های خاص رفتارآنها را بدون افزودن تفاسیر شخصی خود بررسی کنند. زیرا همانطور که میدانید، دو انسان مختلف رفتار یک اسب را مشاهده می کنند اما در مورد همان اسب هر کدام تفسیر کاملا جداگانه ارائه می کنند و این به دلیل تجارب مختلف آنها در زندگی شان و نگاه آنها از دنیاست.
به عنوان مثال، من سابقا اسب شخصی را تمرین می داده ام که آن شخص احساسات داشتن حیوانات را قبول نداشت.ما اسب ها یمان را با هم سواری می دادیم ، ساعت هایی را با هم صرف بحث کردن راجع به کارهایی که اسب هایمان انجام می دادند می کردیم،من با خونسردی راجع به اینکه چگونه اسب ها در مورد اعمال خود عواطف و محرک های اسبی دارند با او صحبت می کردم، اما او نیز متقابلا در مورد چگونگی طرز رفتار ماشینی آنها، بدون عقب نشینی صحبت می کرد. هیچکدام از این نظرات را نمی توان اثبات کرد،اما هر کدام از ما به نقطه نظر خود باور داریم.
این ها هر دو زیبایی و ضعف ” علم شناخت رفتار” را می رساند. تنها، برانگیختن حیوان را می توان با توضیحات قانع کننده برای رفتارها و اعمالش، با ریشه ای از متود های علمی اثبات کرد.تفکر احساسی رفتار کردن حیوانات ممکن است اشتباه به نظر نرسد،اما از طرفی اثبات آن نیز ممکن نیست.به همین علت، نسبت دادن احساسات انسانی به اعمال و رفتار حیوانات به عنوان کاری غیر علمی و اصولا انجام نشدنی تلقی می شود. اغلب کارهایی که حیوان انجام می دهد بر پایه دو اصل اثبات شده بررسی می شود :
انجام آن اعمال برای زنده ماندن در هر لحظه ( که نتیجه گرفته از اصل بقاست)؛و پرورش و زادو ولد(که نتیجه ای است از بقای هر گونه).نیاز به خواستن غذا، آب ، سرپناه، و جفت نیز همگی از نیاز های اولیه برای زنده ماندن و تولید مثل است.
نوشته دکتر برندا فورسیت اسپینگتون ترجمه حنا حق پژوه
ادامه دارد…
