زبان اسبها
وجود ارتباط زیاد بین انسان و اسب کاملاً عادی است. اولین ارتباط بین اسب و انسان از طریق ایجاد صدا برقرار می شود. شاید اولین صوت، صدا کردن اسم اسب و دستورهایی از قبیل: راه برو، بایست، آرام و … باشد. این کلماتی است که اسب یاد می گیرد و سوارکار نیز امیدوار است که اسب آنها را به کار ببندد. هم زمان با یادگیری اسبها، انسانها نیز عباراتی را از اسب یاد می گیرند. نکته مهم در این باره این است که اسبهای مختلف برای انتقال پیام خود ممکن است از صداهای مختلف استفاده کنند.
اسبها علاوه بر استفاده از صدا، برای رساندن منظور خود، از علایمی دیگر نیز استفاده می کنند تا نظر ما را نسبت به چیزی جلب کنند یا عقیده ای ابراز کنند. علایمی از قبیل: چرخش، عقب نگه داشتن گوشها، لگد زدن و … .
در حدود 70 تا 80 علامت وجود دارد که اسبها از خود نشان می دهند. این مورد به سن، نرینه، مادینه یا اخته بودن اسب بستگی دارد. اسبها برای رساندن پیام از طریق علایم از اندام های زیر استفاده می کنند:
پوزه، بینی، دهان، چشمها، گوشها، تمام سر و گردن، پوست، دم، پاها و دست ها.
در واقع درک زبان گفتاری، در اسبهای مختلف و در مناطق مختلف، متفاوت است. همچنین افراد مختلف درکهای متفاوتی از زبان اسب دارند ولی به طور عام برخی صداها یا علایم هستند که معنی و مفهوم خاصی را می رسانند که در اینجا به آنها اشاره می شود. مطلب دیگر این است که ممکن است یک اسب با یک صدا و یا اشاره منظورهای مختلفی را برساند و یا اینکه با علایم و اشارات مختلف یک منظور خاص را برساند. در زیر علایم مختلفی که ممکن است به آنها برخورد کنید ذکر می شود:
1- خوش آمدگویی: این حالت به طور معمول و عام با کشیدن شیهه ی آرامی همراه است. شدت شیهه و سایر حرکات همراه آن، در واقع نشان از منظور خوش آمدگویی دارد. همچنین حرکات سر و دم این حالت را تشدید می کنند.
2- شما که هستید؟ زمانی که دو اسب به همدیگر می رسند به هم می دمند (Blowing) و تقریباً حالت بوییدن یکدیگر را به خود می گیرند. در این زمان دو پاسخ ممکن است داده شود؛ اول اینکه یکی از اسبها با دمیدن آرام به پوزه ی اسب دیگر به او بگوید من یک دوست هستم و یا اینکه با ضربه زدن توسط سر و گردن یا با کوبیدن پای جلو روی زمین و یا حالت تهدید به خود گرفتن می خواهد بگوید از وجود او در کنار خود راضی نیست.
3- این چیست؟ این حالت را اسب با بوییدن و دمیدن هوا به طرف چیزی که به نظرش غریبه می آید انجام می دهد؛ یا این که اسب ممکن است با پای جلو به آن شیء ضربه بزند و قصد شناسایی آن را داشته باشد. جواب این حالت نیز دو گونه است: در حالت اول اسب ممکن است شیء را بشناسد و سپس بدون تفاوت از کنار آن بگذرد و یا اینکه احساس خطر کند و از آن دور شود و یا به سمت آن حمله ور شود.
4- نگاه کردن: اسب این حالت را برای جلب نظر اسبهای دیگر به سوی چیزی به کار می برد. او این کار را با بالا بردن سر، دم و خرخر کردن انجام می دهد. پاسخ این حالت نیز به دو صورت است: یا اسبهای دیگر به آن شیء نظر می کنند و بدون تفاوت از کنار آن می گذرند و یا اینکه احساس خطر می کنند و با یک شیهه، خطرناک بودن یا عجیب و غریب بودن آن را می فهمانند.
5- بیا اینجا: اسب این کار را با علامت خوش آمدگویی انجام می دهد و اگر اسب مورد نظر توجه اش جلب نشود با بالا و پایین آوردن سر خود منظورش را می فهماند. در صورتی که اسب نیاید، اسب اول حالت تهدید به خود می گیرد و اسب مقابل با یک حالت خوش آمدگویی حرف وی را قبول می کند و به طرفش می رود.
6- از من دور نشو، از اینجا نرو: این حالت را اسب با کشیدن یک شیهه ی آرام انجام می دهد (زمانی که با چند اسب دیگر راه می روند).
7- کسی این اطراف هست (کیه)؟ این حالت با کشیدن شیهه ی بلند، آن هم به صورت مداوم و چند بار پشت سر هم و با بالا نگه داشتن سر و دم همراه است. در صورتی که جوابی بشنود (با کشیدن شیهه ای بلند توسط اسب دیگر) اسب اول حرکتهای زیر را انجام می دهد:
الف- کجا هستی؟ این حالت را اسب با یک شیهه ی آرام ادامه می دهد. (معمولاً در زمانی که مادیان به دنبال کره اش نیز می گردد چنین صدایی را تولید می کند).
ب- من اینجا هستم: این حالت با یک شیهه ی بلند همراه است و تا زمانی که دو اسب در محدوده ی دید یکدیگر قرار بگیرند ادامه پیدا می کند.
پ- پیدایت کردم: این حالت را با یک شیهه ی آرام و خوش آمدگویی با دمیدن پوزه های یکدیگر انجام می دهند.
8- بیا برویم: این حالت را اسب با ضربه زدن با پا، به پای اسب دیگر انجام می دهد و یا با چرخیدن دور آن و گاز گرفتن جدوگاه انجام می دهد. اسب ممکن است قبول کرده و دنبالش راه بیافتد و ممکن است نپذیرد و با گرفتن حالتی تهدید آمیز دعوتش را رد کند.
9- برو: این حالت ممکن است تنها حالتی دفاعی باشد و با استفاده از دندانها و پاها صورت گیرد (معمولاً یک پا). اگر اسب نرفت، اسب اول تهدیدش را جدی تر گرفته و حتی ممکن است گاز بگیرد و یا لگد بزند.
10-بسه دیگه: در واکنش به اسبی دیگر و یا انسان انجام می شود و این حالت ممکن است صرفاً با یک لرزش جلدی و یا ضربه زدن با پای جلو و حتی گاز گزفتن صورت گیرد.
11-آزارم می دهد: با لرزش جلدی و یا گوشه گرفتن و دوری جستن از عامل مزاحم (که ممکن است انسان باشد) انجام می شود. پایم درد می کند؛ با بلند کردن پا از روی زمین صورت می گیرد.
12-خیلی خوبه: این حالت در صورتیکه دو اسب خیلی به هم نزدیک باشند با فشار آوردن به یکدیگر و یا با دمیدن هوا به بیرون صورت می گیرد.
13-اظهار علاقه و دوستی: با دمیدن هوا به بیرون از طریق منخرین و یا با مالش بینی و سر به بینی و سر اسب دیگر اظهار می شود.
14-اظهار تنفر و انزجار: با حالت تهدید و با استفاده از پاها و دندانها، انجام می شود اگر اسب مقابل نیز همین احساس را داشته باشد، نزاع و درگیری شروع می شود.
15-بیا دعوا کنیم: با یک شیهه ی بسیار شدید و جیغ مانند، صورت می گیرد. در صورتی که اسب مقابل به قول معروف جاخالی کند و بترسد و از میدان به در رود، نر با حالتی پیروزمندانه به سمت مادیان می آید و احساس غرورش را بیان می کند و مادیانش را به جای امن تر می برد.
16-اظهار علاقه ی مادیان به کره: با پوزه زدن به کره و دمیدن قوی هوا از طریق منخرین صورت می گیرد. هیچ خطری تو را تهدید نمی کند؛ این حالت با فشار دادن کره به سمت مخالف خطر، از مادیان صورت می گیرد.
17-بیا شیر بخور: این حالت را مادیان با باز کردن یکی از پاهای عقب و باز کردن میدان برای شیر خوردن انجام میدهد.
18-این کار را نکن: این جمله را مادیان با کشیدن شیهه ای بلند به کره اش می گوید.
19-تشنه هستم: کره با پوزه زدن به پهلوی اسب و نزدیک شدن به پستان بیان می کند.
20-من فقط یک کره ی کوچک هستم (اظهار ترس و عجز): با پایین و بیرون نگه داشتن سر، و در حالی که لبها را به سمت بالا و بیرون می کشد و دهان را باز و زبان را بیرون می اندازد و حالت شیر خورن را به خود می گیرد.
21-اظهار ترس: با کشیدن شیهه صورت می گیرد و زمانی که اسبی به سایر اسبهای گروه نزدیک شد، با چسبیدن به یکدیگر امنیت دوباره بازیافته ی خود را احساس می کنند.
22-بیا از اینجا برویم (بزن به چاک): با بالا کشیدن سر و دم و خرخر کردن و شیهه ی آرام و سپس فرار این حالت نشان داده می شود.
23-درخواست کمک: احساس درد با کشیدن شیهه ای شبیه به ناله صورت می گیرد که کاملاً قابل تشخیص است.
24-نگران نباش: با انجام خوش آمدگویی صورت می گیرد و اسب تحت خطر را مطمئن می کند که نگران نباش و این کار با ایجاد تماس بدنی کامل می شود.
25-رئیس منم: تهدید با سر و دندان صورت می گیرد. جواب این تهدید ممکن است به دو صورت باشد: نه تو رئیس نیستی که این کار را با همان حالت تهدید، اسب اول صورت می دهد و یا با نادیده گرفتن تهدید صورت می گیرد.
26-پس این غذای من کجاست؟ این حالت ممکن است تنها با یک خوش آمدگویی، خرخر کردن و یا در حالتی جدیتر با ضربه زدن به ظرف غذا صورت گیرد. هر اسبدار می فهمد که اسبش چگونه این منظور را می رساند، پس از جواب گرفتن یعنی غذا گرفتن، اسب ممکن است پاسخهای مختلفی دهد از جمله “متشکرم” که با خوردن مابقی غذا و یا ممکن است کمی بیشتر بخورم که با پوزه زدن به جیب و مالیدن خودش به اسبدار این حالت را نشان می دهد و احساس تنفر از غذا را با تف کردن غذا به بیرون نشان می دهد.
27-گرسنه هستم: پوزه و لبهای خود را به آخور می مالد و یا سر خود را به در اصطبل می کوبد.
28-بیا دیگه: با چرخش اطراف اسب دیگر این درخواست را نشان می دهد.
29-من را تنها نگذارید، بگذارید با هم برویم: با شیهه ای آرام و یا ضربه زدن به در اصطبل نشان داده می شود.
30-خسته شدم: با عدم انجام کاری که در حال انجام آن است.
31-دیگر نمی توانم: با عدم انجام کاری که در حال انجام آن است.
32-مثل اینکه مجبورم: با اکراه و به آهستگی حرکت قبلی را تکرار می کند.
33-احساس خارش کردن: با ساییدن قسمت مورد خارش به شیء یا چیزی نشان داده می شود.
برگرفته از کتاب رفتارشناسی اسب
