5 اثر اصلی در سوارکاری
برگرفته از کتاب مربی و مربیگری
از طریق این پنج اثر سوارکار می تواند کنترلی دائمی بر تمام اندام اسب خود داشته باشد ، آن هم از طریق جواب و واکنش درستی که اسب از خود نشان می دهد.
برای درک بهتر، پنج اثر را به دو دسته کلی تقسیم می کنیم:
1) ساده: تنها یکی از کمکهای طبیعی این اثر را خلق می کند.( همانند اثر اول)
2) مرکب: از ادغام کمکهای طبیعی این اثر خلق می شود اثرهای مرکب خود به دو دسته تقسیم میشوند:
- a) مرکب موافق: که دست و ساق هم جهت، اثر را اعمال می کنند همانطور که در اثرهای دوم و پنجم توضیح داده خواهد شد.
- b) مرکب مخالف: که دست و ساق مخالف، اثر را به اسب تفهیم می کنند همانند اجرای اثرهای سوم و چهارم.
برای شروع توضیحات سمبلیکی که در تصاویر اثرهای زیر نشان داده شده را شرح می دهیم تا فهم اثر ها برای خواننده آسان باشد.
جهت کلی حرکت
جهت حرکت عضو اسب
شانه ها سنگین شده
دست فعال و جهت دهنده و دست خنثی یا کنترل کننده
پای فعال جهت دهنده، پای فعال به حرکت درآورنده و تمایل نشست
اثر یکم:
این اثر جزء اثرهای ساده دسته بندی می شود و دستجلوی باز- مستقیم نام این اثر می باشد. این اثر برای آموزش اسبهای جوان مورد استفاده قرار می گیرد.
با توجه به تصویر زیر دو وضعیت مورد بررسی قرار می گیرد: وضعیت سوار و و ضعیت اسب.
- وضعیت سوار : دست راست به عنوان دست اثر دهنده فعال است و در حالیکه مچ گردشی 90 درجه در جهت عقربه ساعت دارد به سمت راست متمایل می شود به طوریکه انگشتان روی دستجلو، آسمان را نگاه می کنند و آرنج نزدیک بدن است. در موقع عمل، سوار بایستی از کشش دستجلو ها به عقب اجتناب نموده و آرنج را از بدن جدا ننماید.
دست چپ تابع دست راست کمی جلو و پائین تر از دست راست قرار گرفته و به عنوان دست کنترل کننده حرکت سر و گردن اسب را کنترل می کند.
فشار هر دو ساق پشت تنگ فقط برای تحرک اسب، به طور مساوی اعمال می شود و نشست سوار کمی متمایل به سمت راست می گردد.
- -وضعیت اسب : پوزه به راست متمایل می شود و سر و گردن اسب به راست خمیده می شود و شانه راست کمی سنگین شده و به طور کلی شانه ها به نوبه خود از سرو گردن پیروی می نمایند و قسمت عقب اسب هم تابع حرکت قسمت جلوی آن است. بنابراین اسب در حال پیشروی به طرف راست به گردش در می آید.
نتیجه این اثر این است که در صورتیکه خمیدگی سر و گردن و تحرک ایجاد شده کافی باشد اسب به سمت راست متمایل شده و بر روی قوس دایره ای بزرگ به گردش در می آید و بدن اسب شانه ها را تعقیب میکند.
اثر دوم:
این اثر جزء اثر های مرکب موافق دسته بندی می شود. با توجه به تصویر زیر به شرح اثر می پردازیم.
- وضعیت سوار: دست راست به موازات شانه اسب به عقب می آید و دست چپ کمی پائین و جلوتر حرکت را کنترل می کند. پای راست ، پشت تنگ فشار آورده و قسمت عقب اسب را به سمت چپ می راند و پای چپ، حرکت قسمت عقب اسب را تنظیم میکند. در آخر نشست سوار متمایل به راست خواهد بود.
- وضعیت اسب: پوزه متمایل به راست و داخل است. سر متمایل به راست و داخل می شود. سر وگردن به سمت راست خمیده شده ، شانه راست سنگین تر شده و هر دو شانه به سمت راست حرکت می کنند. قسمت عقب در اثر انحناء ستون فقرات در خلاف جهت حرکت شانه ها به حرکت در می آید.
نتیجه این اثر این است که اسب روی قوس دایره ای کم و بیش کوچک گردش می کند. این اثر در گوشه ها برای حفظ قوس اسب مورد استفاده قرار می گیرد. این اثر همچنین به عنوان اثری قاطع در گردش روی دست مورد استفاده سوار قرار می گیرد.
* گردش روی دست*
اثر سوم:
این اثر جزء اثر های مرکب مخالف محسوب می شود و با نام دستجلوی مخالف یا اتکاء توصیف می شود.
- وضعیت سوار: دست راست کمی بالا آمده با حرکت به سمت چپ از روی گردن اسب عبور می کند. دست چپ کمی پائین تر، حرکت سر و گردن اسب را تنظیم می کند. فشار هر دو ساق برای ایجاد تحرک مساوی است که در عین حال پای راست حرکت را تنظیم می کند و در همان حال پای چپ با اثری جانبی فعال تر عمل می کند و این کار منجر به قوس برداشتن اسب به دور ساق چپ سوار می شود. وزن سوارکار به سمت چپ تمایل دارد.
- وضعیت اسب: پوزه کمی متمایل به راست است و مرتفع ترین نقطه سر به چپ متمایل است . سر و گردن کمی به راست متمایل شده اند. شانه چپ کمی سنگینشده چرا که وزن گردناسب به شانه خارج ( شانه چپ) تحمیل می گردد . قسمت عقب بدون هیچ گونه اثر مخالفی حرکت شانه ها را تعقیب می کند.
نتیجه اثر این است که اسب در سمت مخالف حرکت دست راست روی قوس دایره ای بزرگ به گردش در آمده و قسمت عقب او حرکت شانه ها را تعقیب می کند.
اثر چهارم:
این اثر نیز همانند اثر سوم جزء اثر های مرکب مخالف دسته بندی می شود و با نام دستجلوی مخالف متضاد ( جلو شانه) معرفی می شود. ارزش اصلی این اثر تصحیح کنندگی برای نگه داشتن و یا جابه جایی شانه ها است.
- وضعیت سوار: در حالیکه مچ سوار گردشی 90 درجه دارد به صورتی که انگشتان دست بسته و آسمان را نگاه می کند، دست به طرف ران مخالف به حرکت در می آید به طوریکه دستجلو جدوگاه اسب را قطع می کند. دست چپ جلو و پائین تر حرکت سر و گردن را تنظیم می کند. پای چپ فعال بوده قسمت عقب را به سمت راست می راند( ساق چپ پشت تنگ فشار می آورد) و پای راست تنظیم کننده حرکت است و نشست سوارکار متمایل به چپ است.
- وضعیت اسب : پوزه و سر به راست و داخل بدن متمایل می شوند. سرو گردن به راست خمیده می شوند و شانه چپ سنگین تر شده است. قسمت عقب در جهت مخالف حرکت شانه ها به سمت راست به حرکت در می آید.
نتیجه اثر این است که اسب روی قوس دایره ای نه چندان بزرگ به سمت چپ به حرکت درمی آید. این اثر در بازی چوگان و در اجرای حرکت گردش روی پا (پیروئت) مورد استفاده قرار می گیرد.
اثر پنجم:
این اثر جزء اثر های مرکب موافق است و با نام تکیه یا leg yield شناخته شده است.این اثر قوی ترین اثر دستجلو است که اغلب با عنوان اثر واسطه از آن یاد می شود و یا عنوان ملکه ی اثرهای دستجلو را به خود می گیرد.
- وضعیت سوار: دست راست سوارکار از روی شانه راست به سمت چپ به حرکت در می آید به طوریکه خط فرضی ادامه دستجلو بعد از جدوگاه ستون فقرات اسب را قطع کند. دست چپ پائین و جلوتر حرکت را تنظیم میکند. پای راست فعال بوده و قسمت عقب را به سمت چپ می راند و پای چپ سوار تنظیم کننده حرکت اسب است و تحرک ایجاد می کند.نشست متمایل به چپ است.
- _ وضعیت اسب: پوزه وسر متمایل به راست و داخل شده و سر و گردن به راست خمیده می شوند. شانه چپ سنگین تر شده و قسمت عقب به موازات شانه به سمت چپ حرکت می کند.نتیجه اثر این است که در اثر خمیدگی سر و گردن به سمت راست، شانه و کپل چپ سنگین تر می شود. دستجلوی راست از روی مرکز ثقل عبور می کند و تمامی سنگینی را به چپ منتقل مینماید و از آنجا که تحرک زیاد است اسب با انرژی هر چه تمام تر بطور مورب و بر روی چهار محور به سمت چپ حرکت می کند و در این حالت سرو گردن در جهت مخالف حرکت شانه ها و قسمت عقب قرار میگیرد.
چون اثر سوم وچهارم شانه های اسب را در جهت مخالف کپلهای آن قرار می دهد به نام دستجلوهای مخالف متضاد نامیده می شوند.
سوارکار خوب می داند که در سواری دستها و ساقها هماهنگ با هم عمل می کنند و این همکاری ، به نسبت نیازی است که احساس می شود و هدایت اسب با دست از طریق دهان و انجام عمل یعنی هدایت با فشارساق سوار.
این پنج اثر اثرهایی بودند که از طریق کمکهای طبیعی صادر می شدند .
گرد آوری: نوشین ذوالفقاری
