اثرات آب و هوای گرم بر اسبها

اثرات آب و هوای گرم بر اسبها

نگهداری اسب در شرایط جوی گرم و فصل تابستان یکی از دغدغه های سوارکاران میباشد. بطور معمول اسبها در فصل تابستان دچار کاهش وزن میگردند و زودتر خسته میگردند.در این مقاله به اثرات گرما بر اسب و نحوه مقابله با گرما پرداخته شده است.

اسبها با دامنه وسیعی از شرایط محیطی سازگاری دارند، اسبها بطور طبیعی در اقلیمهای مختلفی زندگی میکنند که حداقل دما در این مناطق به 40 درجه زیر صفر میرسد و همچنین مناطقی با دمایی در حدود 40 درجه سانتی گراد زیستگاه اسب میباشند. اسب پستاندار بزرگی است که نسبت سطح بدنش به توده بدن کمتر میباشد، این امر یک مزیت در آب و هوای سرد میباشد، اما در هوای گرم و شرجی مزیتی محسوب نمیگردد.

اسبها حیواناتی خونگرم میباشند که توانایی ثابت نگه داشتن دمای بدن خود را بدون تأثیر پذیرفتن از دمای محیط را دارند. حیوانات خونگرم دارای سیستم تنظیم حرارت داخلی میباشند. جدول شماره (1) کارایی و ضعف سیستم تنظیم حرارات بدن (سیستم خنک کننده در فصول گرم) را نشان میدهد. مکانیسم های فیزیولوژیکی از قبیل تعرق، تغییر در تعداد ضربان قلب، نرخ تنفس و جریان خون زیرپوستی نقش مهمی در تنظیم دمای بدن دارند. بررسی اثرات گرما برسیستم تنظیم دمایی (ترمورگولاسیون) اسب با ارزیابی قلب و تعداد تنفس در واحد زمان، تولید عرق و دمای مقعدی صورت میگیرد.

تعرق مهمترین مکانیسم در تنظیم دمای بدن اسب میباشد. در هوای بسیار گرم یا هوای گرم و شرجی حدود 80-90% گرما از طریق تعرق دفع میگردد. در تمرینهای شدید در هوای گرم تعرق در حدود 15 لیتر در ساعت میتواند برسد که باعث دهیدراته شدن شدید بدن میگردد. دستگاه گوارش حدود 12 % وزن بدن اسب را تشکیل میدهد، اسب در طی تمرینات شدید میتواند آب را از طریق دستگاه گوارش بدست بیاورد، اسبها میتوانند بدون اینکه مشکلی در سلامتیشان پیش بیاید حدود 5% آب بدنشان را در طول تمرین کاهش دهند، این میزان کاهش آب بدن را انسانها نمیتوانند تحمل کنند. درجه حرارت مقعدی اسب حدود 42-43 درجه سانتی گراد می رسد و اسب ها می توانند در زمان کوتاه (تمرین شدید یا مسابقه) دمای زیاد بدن را تحمل کنند. احتمال آسیب دیدن اسب در تمرینات شدید در هوای گرم نسبت به هوای سرد بیشتر است. اشتهای اسبها در هوای گرم کمتر میشود و در نتیجه تعرق کاهش وزن و از دست دادن بافت عضلانی در اسبها دیده میشود.

برای اندازه گیری تغییرات و استرسهای حرارتی محیطی میتوان از این موارد استقاده نمود: دمای هوای باکس،رطوبت، تابش نور خورشید و سرعت باد.

جدول (1) اثر دمای هوا و رطوبت بر سیستم خنک کننده اسب

در آب و هوای گرم و مرطوب اثرات محیطی بر اسب به این صورت خود را نشان میدهند:

– افزایش گردش خون و مصرف گلیکوژن بیشتر (این امر سبب خستگی زود هنگام میگردد).

– هایپرترمیا (افزایش دمای بدن بیش از حد نرمال)

– دهیدراته شدن و از دست دادن آب بدن

– اختلال در تعادل اسیدیته خون و کاهش الکترولیتها

– خشک شدن مسیرهای عبور هوا (خشک شدن بینی و … در آب و هوای گرم و خشک)

– اثر بر دستگاه گوارش

– آسیب دیدن بخاطر خشک بودن زمین

– کاهش وزن

برای تمرین در هوای گرم و یا مناطقی که دارای هوای گرم و شرجی میباشند، جهت بهبود مقاومت اسب به حرارت، فعالیتهای سنگین زمان کمتری داشته باشند و فعالیتهایی که متناسب با این آب و هوا نبوده و باعث کاهش آب بدن میشود کمتر انجام گیرد(پرش کمتر، حرکت در مسافتهای کوتاهتر و …).

نشانه های گرما زدگی:

تشخیص گرمازدگی اسب چندان مشکل نمیباشد.برخی علایم گرما زدگی در ذیل بیان شده است:

– بی قراری ، سستی و بیحالی

– بالا رفتن نبض و افزایش تنفس

– تنفس شدید (حالت له له زدن)

– افزایش تعرق

– ترشح زیاد بزاق

– قرمز شدن زبان و ناحیه دهان

– ضربان نامنظم قلب

– افزایش دمای بدن

– اسپاسم عضلانی

– عدم حفظ تعادل بدن در هنگام حرکت

جدول (2) مقایسه علایم حیاتی در اسب نرمال بالغ و اسب گرما زده

راههای خنک نگه داشتن اسب در تابستان

– آب : با افزایش دما نیاز حیوان به آب افزایش می یابدبرای تنظیم دمای بدن آب خنک و تمیز در دسترس اسب قرار داده شود، سعی گردد مخزن آب عاری از حشرات باشد.

– کاهش فعالیت در ساعات گرم و نور مستقیم خورشید، اگر اسب در مرتع و پادوک نگهداری میشود وجود سایبان لازم است. بهتر است در روزهای گرم کار با اسب در صبح زود و عصر انجام شود، اگر در این ساعات پشه و مگس اسب را آزار میدهند استفاده از مواد ضد مگس و پوشش ضد مگس توصیه میگردد.

– الکترولیت: تعرق زیاد سبب خروج نمک و الکترولیتهای مفید از بدن میگردد، این امر در موقع تمرین شدید و رطوبت توام با دمای زیاد تشدید میگرد. ازدست دادن مقادیر زیاد الکترولیتهای بدن باعث خستگی،گرفتگی عضلات،درد و… میگردد.

– تهویه: وجود پنکه و فن در اصطبلها به خنک شدن اسبها کمک میکند. باز نگهداشته درها و پنجره ها به عبور جریان هوا و خنک شدن اصطبلها کمک میکند.

– شستشو: با کمک اسفنج قسمتهایی از بدن را که رگهای خونی بزرگ از آن عبور میکنند مانند گردن، شکم و داخل پاها را شستشو دهید. در گرمای شدید میتوان به بدن اسب آب اسپری نمود. با نظر دامپزشک میتوان ترکیبات دیگری را برای خنک کردن اسب به آب اضافه نمود.

– تغذیه: اسبها برای تنظیم دمای بدن نیاز به انرژی دارند، استفاده از علوفه تازه انرژی مورد نیاز را تامین مینماید.

اما زمان تغذیه و مقدار آن نیز اهمیت زیاد دارد، مقادیر کمتر علوفه که دارای رطوبت باشند در دفعات متعدد به این امر کمک مینماید. تعلیف با مقادیر زیاد در ساعات گرم باعث افزایش دمای بدن میگردد.

منابع:

– De Assis Maia,A.; A decision-tree-based model for evaluating the thermal comfort of horses, Scientia Agricola,3102.

– Marlin, D;The effect of thermal environmental conditions on the health and performance of horses,3112.

– Martinson,K.; Managing horses during hot weather, university of Minnesota.

– Heat stroke in horses,petmed 3102.

گرد آورندگان: آقای فرامرز باب الحوائجی و خانم شهرزاد خرم نژادیان