مقایسه آناتومی اسکلتی اسب و انسان قسمت دوم
حال به شرح اسکلت آویزه ای یا Appendicular یا همان دست ها و پاها می پردازیم. شباهت های بسیار نزدیکی میان اسکلت آویزه ای اسب و انسان وجود دارد.
از پاهای جلویی اسب و دستهای انسان آغاز می کنیم. برای اینکه مقایسه را بهتر انجام دهیم انسانی را تصور میکنیم که روی چهار دست و پای خود نشسته است و در خط شروع منتظر آغاز مسابقه است. این حالت بسیار شبیه به حالت طبیعی ایستادن اسب می باشد.
با استخوان شانه یا کتف (scapula) شروع می کنیم ، محلی که کارش را رو به خارج و در راستای انگشتان و سم حیوان انجام می دهد.استخوان کتف اولین استخوان تشکیل دهنده کل ساختار بازو است و از سوی دیگر از اجزاء اصلی متصل به اسکلت مرکزی محسوب می شود.این استخوان چه در اسب و چه در انسان یکنواخت و مسطح و مثلثی شکل است.استخوان کتف اسب مانند مثلثی دراز و نازک دیده می شود در حالیکه کتف انسان تا حدودی دارای اضلاع مساوی می باشد.
هر دو شکل استخوان کتف که ذکر شد در روی دنده ها قرار می گیرند و توسط عضلات به آنها می چسبند.البته این را نباید فراموش کرد که استخوان کتف انسان به جز اتصال به دنده از طریق استخوان ترقوه به اسکلت مرکزی بدن هم متصل می شود.
وجود استخوان ترقوه در انسان بر خلاف اسبها می تواند از بهترین تفاوتهای آناتومیکی میان این دو می باشد.استخوان ترقوه از طرف گردنی به استخوان جناغ متصل هستند و به صورت عرضی از جلوی قفسه صدری ما می گذرد. ازسوی دیگر به مفصل شانه اتصال یافته و آن را از قفسه سینه دور نگاه می دارد و این حالت ساده قرار گیری دلیلی است شگفت آور بر کلیه حرکاتی که ما می توانیم به راحتی با مفصل شانه خود انجام دهیم اسبها از انجام چنین حرکاتی عاجزند.
در نتیجه مفصل شانه دراسب ها به جز حرکت دادن دستها رو به جلو و عقب هیچ عمل دیگری نمی توانند انجام دهند و آن هم به دلیل همین عدم وجود استخوان ترقوه در وضعیت آناتومیکی این حیوان است.یک مسئله دیگر اینکه دستهای اسب مجبورند وزن بدن را نیز تحمل کنند و آن را ثابت نگه دارند در نتیجه نحوه قرارگیری کتف این حیوان و تثبیت شدنش روی دنده های حیوان عاملی است که این وضعیت را توجیه می کند.خلاصه اینکه هر چه مفصل شانه نسبت به دنده ها وضعیت ثابتی داشته باشد استحکام و پایداری آن بیشتر است درغیر این صورت باید انتظار تحرک بیشتری داشته باشیم !
از سمتی دیگر استخوان درشت و محکمی وجود دارد که به استخوان کتف متصل است که استخوان بازو (Humerus) نام دارد. در انسانها این استخوان قسمت بالایی کل دست را تشکیل می دهد. در اسب ها نیز این استخوان از سر کتف تا آرنج کشیده شده است.استخوان بازوی اسبها از لحاظ شکلی خیلی شبیه نوع انسانی می باشد. این استخوان در انسان بیشتر از آنکه نقش تحمل وزن را ایفا کند دارای تحرک است و به جرات می توان گفت که پر تحرک ترین مفصل بدن انسان مفصل بین کتف و بازو می باشد. سر استخوان بازو در داخل یک گودی کم عمق که مربوط به استخوان کتف است قرار می گیرد. هدف اصلی مفصل شانه در اسب بر خلاف انسانها استحکام می باشد.
این اصل را هیچگاه نباید فراموش کرد که به هر حال هیچ فرقی میان استخوان ها و مفاصل اسب وانسان نیست و هدف ما بیشتر نشان دادن این شباهت ها است.
منابع:
- Sisson and Grossman’s,1363,The anatomy of the domestic animals, موسسه نشر کتاب شیراز
- تند نویس دکتر فریدون،1387 چاپ 12، حرکت شناسی ، انتشارات دانشگاه تربیت معلم
- دکتر مسعود خلیلی ، اسب و آنچه من می دانم ، ناشر ذره
گردآورنده: خانم نوشین ذوالفقاری
